خواص زیتون از نظر متخصصان طب سنتی و علم پزشکی چیست؟

در مقاله امروز به بررسی کامل خواص زیتون از نظر متخصصان طب سنتی و همچنین علم پزشکی می‌پردازیم. در دنیای پرهیاهوی تغذیه و سلامت، برخی از مواد غذایی بیشتر از آنکه صرفاً خوراکی باشند، به نمادهایی از سلامتی و پیشگیری از بیماری‌ها تبدل شده‌اند. زیتون یکی از آن‌هاست؛ میوه‌ای کوچک با تاریخچه‌ای بسیار طولانی، که از قدیم تا به امروز، به عنوان یک ماده با ارزش غذایی بسیار بالا، در سراسر جهان مصرف می‌شود.

اما سوال اینجاست: چه ویژگی‌هایی در این میوه و روغن آن وجود دارد که موجب شده، همواره به آن توجه ویژه‌ای شود؟ آیا مستندات طب سنتی درباره فواید زیتون با یافته‌های علمی امروز هم‌خوانی دارد؟ اگر این‌طور است، زیتون دقیقاً چگونه بر سلامت بدن ما اثر می‌گذارد؟ همراه مجله تغذیه جواب استور باشید تا به پاسخ این پرسش‌ها برسیم؛ پاسخ‌هایی که نگاه شما را به این ماده غذایی کوچک و تلخ اما باارزش، برای همیشه تغییر می‌دهد!

مواد مغذی و ارزش غذایی زیتون

انواع زیتون‌ها مواد مغذی مشابهی دارند:

• از نگاه بیوشیمی، زیتون منبع غنی‌ای از اسیدهای چرب غیراشباع (مخصوصاً اسید اولئیک)، پلی‌فنول‌ها، ویتامین E، آهن و فیبر خوراکی است. اسید اولئیک، که حدود ۷۵٪ روغن زیتون را تشکیل می‌دهد، یک اسید چرب امگا-۹ است که نقش مؤثری در کاهش التهاب، بهبود سلامت قلب و کاهش خطر ابتلا به سرطان دارد.
• پلی‌فنول‌هایی مانند هیدروکسی‌تایروزول و اولئوکانتال از دیگر ترکیبات مهم زیتون هستند که اثرات ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی دارند.

مزاج زیتون و طبع آن

در طب سنتی ایران، هر ماده خوراکی بر اساس کیفیت‌های چهارگانه (گرمی، سردی، خشکی، تری) مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. زیتون نارس (زیتون سبز) طبعی گرم و خشک دارد و خاصیت قابض (جمع‌کننده) و خشک‌کننده دارد. زیتون رسیده یا زیتون سیاه، مزاجی ملایم‌تر داشته و گرایش بیشتری به تعادل دارد. این مزاج گرم و خشک، روغن زیتون را مناسب درمان اختلالات ناشی از سردی و رطوبت بیش از حد می‌کند. به همین دلیل از جمله خواص زیتون برای معده و دستگاه گوارش است که موجب گرمی و رفع سردی و رطوبت بیش از اندازه ان خواهد شد.

خواص زیتون از نظر متخصصان طب سنتی و علم پزشکی

در ابتدا فواید این محصول غنی از مواد مغذی را از دیدگاه طب سنتی ایرانی و سپس آن را از منظر مقالات پزشکی و علمی روز بررسی می‌کنیم.

خواص زیتون از نظر متخصصان طب سنتی

از قدیم این ماده غذایی ارزشمند در سفره ایرانی‌ها بوده و این به دلیل طبع گرم و ارزش غذایی بالای آن است. از جمله فواید زیتون همراه غذا می‌توان به موراد زیر اشاره کرد:

زیتون و تأثیر آن بر گوارش و کبد

از مهم‌ترین خواص زیتون در طب سنتی، بهبود عملکرد دستگاه گوارش است. برخلاف تصور عموم مردم زیتون سبز به دلیل قابض بودن، در درمان اسهال مفید است، در حالی که روغن زیتون اثر ملین دارد و برای افرادی که از یبوست رنج می‌برند، توصیه می‌شود.

همچنین، از جمله خواص زیتون برای کبد این است که به عنوان پاک‌کننده کبد و صفری شناخته می‌شود و مصرف آن می‌تواند به دفع سنگ‌های صفراوی کمک کند. زکریای رازی و ابن‌سینا، در کتاب‌هایشان هر دو به خواص پاک‌کنندگی و ضد انسدادی روغن زیتون اشاره کرده‌اند و آن را در گروه داروهای لطیف‌کننده خون قرار داده‌اند.

تأثیرات زیتون بر تقویت اعصاب

در منابع طب ایرانی، روغن زیتون یکی از داروهای اصلی برای تقویت مغز و آرامش اعصاب است. مالیدن روغن زیتون بر روی پوست سر و پیشانی، در درمان سردردهای ناشی از سردی و بلغم توصیه شده است. همچنین در موارد ضعف اعصاب و لرزش دست‌ها و بدن و حتی اختلالات روانی خفیف، روغن زیتون با گرمی معتدل خود نقش آرام‌بخش را ایفا می‌کند. همچنین، مصرف زیتون و روغن آن برای تقویت حافظه و پیشگیری از فراموشی توصیه شده است.

به همین دلیل متخصصان طب سنتی برای افرادی که نیاز به پاکسازی دستگاه گوارش و کبد دارند یا پوست‌شان دارای لک‌های کبدی است یا طبع به شدت سردی دارند، توصیه می‌کنند به همراه هر وعده غذایی خود چند دانه زیتون نیز میل نمایند. البته به یاد داشته باشید مرکز خرید زیتون معتبری را انتخاب نمایید تا زیتون سالم و باکیفیتی مصرف کنید.

فواید زیتون از نظر علم پزشکی مدرن

از نظر متخصصان تغذیه انواع زیتون و همچنین روغن زیتون فواید بی‌شماری برای بدن دارند و خواص زیتون سیاه و سبز با هم تفاوت چندانی از نظر ارزش غذایی ندارد:

نقش زیتون در پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی

یکی از مهم‌ترین فواید زیتون در علم پزشکی مدرن، کمک به سلامت قلب است. تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی مبتنی بر روغن زیتون (مانند رژیم مدیترانه‌ای) می‌توانند سطح کلسترول LDL (کلسترول بد) را کاهش دهند، در حالی که HDL (کلسترول خوب) افزایش می‌یابد. این مسئله موجب کاهش خطر سکته قلبی و مغزی می‌شود. همچنین، اثرات ضد التهابی روغن زیتون باعث کاهش فشار خون و بهبود عملکرد رگ‌های خونی می‌شود. بنابراین یکی از راه‌های جلوگیری از سکته قلبی اضافه کردن زیتون و روغن زیتون اصل به برنامه غذایی روزانه است.

زیتون و پیشگیری از سرطان

پلی‌فنول‌های موجود در زیتون به ‌خصوص در روغن زیتون بکر، فعالیت‌هایی مشابه داروهای ضد سرطان دارند. مطالعات پزشکی نشان داده‌اند که مصرف منظم روغن زیتون می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌هایی نظیر سرطان سینه، سرطان کولون و سرطان پروستات را کاهش دهد. مکانیسم‌های این اثرات شامل خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد، کاهش التهاب مزمن بدن و مراقبت از فعالیت ژن‌های مرتبط با رشد سلولی و سرطان است. به همین دلیل یکی از خواص زیتون برای زنان و همچنین یکی از خواص زیتون برای مردان پیشگیری از سرطان می‌باشد.

زیتون و کمک به کاهش وزن

از دیگر خواص زیتون از نظر متخصصان طب سنتی و علم پزشکی کمک به لاغر شدن وکاهش وزن است. زیتون سرشار از چربی‌های غیراشباع و فیبر است، به همین دلیل به تنظیم اشتها و بهبود سیری کمک می‌کند، این مساله در نهایت به مدیریت وزن و ترکیب بدن کمک می‌کند. البته به شرط آنکه دیگر نکات مهم تغذیه سالم را نیز در نظر داشته باشید و رعایت نمایید. نکته دیگر آنکه خواص زیتون سبز برای لاغری تفاوت چندانی با تاثیر زیتون سیاه ندارد اما اگر قصد کاهش وزن دارید، کمتر از زیتون پرورده استفاده کنید زیرا مصرف مقدار زیاد آن ممکن است تاثیر برعکس داشته باشد.

زیتون و تأثیر بر عملکرد حافظه

از جمله فواید زیتون همراه غذا پیشگیری از بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون مؤثر می‌باشد. مطالعات حیوانی و انسانی نشان داده‌اند که مصرف روغن زیتون بکر، عملکرد شناختی را در افراد میانسال و مسن بهبود می‌بخشد. همچنین، برخی ترکیبات موجود در زیتون می‌توانند از آسیب به نورون‌ها و کاهش حافظه در سالمندی جلوگیری کنند.

فواید زیتون برای دیابت و تنظیم قند خون

یکی دیگر از خواص زیتون از نظر متخصصان طب سنتی و پزشکی، کاهش قند خون است. مصرف منظم روغن زیتون می‌تواند حساسیت بدن به انسولین را افزایش داده و از نوسانات شدید قند خون جلوگیری کند. این ویژگی، زیتون را به یک ماده غذایی مفید برای پیشگیری از دیابت نوع ۲ تبدیل می‌کند. همچنین ترکیب چربی‌های سالم با فیبر و آنتی‌اکسیدان‌های زیتون، باعث کند شدن جذب قند در خون می‌شود.

خواص زیتون برای پوست و مو

در طب سنتی و طب مدرن، روغن زیتون به عنوان ماده‌ای مفید برای سلامت پوست و مو شناخته شده است. روغن زیتون به ‌دلیل ترکیبات نرم‌کننده، آبرسان و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی، در درمان خشکی پوست، ترک‌های پوستی، اگزما و حتی آفتاب‌سوختگی‌ها مؤثر است. استفاده منظم از آن برای تقویت مو، کاهش موخوره، و براق‌شدن طبیعی مو توصیه می‌شود. در طب سنتی، مخلوط روغن زیتون با گیاهان دارویی نظیر مورد، سدر و کتیرا برای درمان ریزش مو کاربرد داشته است.

البته به یاد داشته باشید از روغن زیتون به عنوان مرطوب‌کننده پوست صورت استفاده نکنید زیرا امکان ایجاد میلیا را زیر پوست چند برابر خواهد کرد.

زیتون و خواص آنتی اکسیدانی

آنتی اکسیدان‌ها نشان داده‌اند که خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی و سرطان را کاهش می دهند. زیتون سرشار از آنتی اکسیدان است و فواید سلامتی آن از مبارزه با التهاب تا کاهش رشد میکروارگانیسم‌ها را شامل می‌شود. یک مطالعه قدیمی در سال 2009 نشان داد که خوردن زیتون به طور قابل توجهی باعث افزایش سطح گلوتاتیون در خون می‌شود که یکی از قوی‌ترین آنتی اکسیدان‌ها در بدن ما است.

زیتون و بهبود سلامت استخوان

از دیگر خواص زیتون از نظر متخصصان طب سنتی و همچنین علم پزشکی مدرن، مقابله با پوکی استخوان در سالمندی است. پوکی استخوان با کاهش توده استخوانی و کیفیت استخوان مشخص می‌شود و می‌تواند خطر شکستگی را افزایش دهد. نرخ پوکی استخوان در کشورهای مدیترانه‌ای کمتر از بقیه اروپا است، که منجر به این گمانه زنی می‌شود که زیتون و روغن زیتون موجود در رژیم مدیترانه‌ای ممکن است در برابر این وضعیت محافظت کند. تحقیقات نشان داده است برخی از ترکیبات گیاهی موجود در زیتون و روغن زیتون مانع دست رفتن استخوان در مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی کمک می کند.

کدام نوع زیتون بهتر است؟

فرقی نمی‌کند زیتون سبز، سیاه، کاستلوترانو یا کالاماتا بخورید. متخصصان خاطرنشان می‌کنند که از نظر تغذیه، همه زیتون‌ها کاملاً مشابه هستند و معمولا تفاوت رنگ به دلیل رسیده بودن آن است. زیتون‌های سبز زود چیده می‌شوند، در حالی که زیتون‌های سیاه پس از رسیدن، چیده می‌شوند.

تغییرات طعم در بین انواع مختلف به دلیل روش پخت و مدت زمان پخت است. زیتون‌های تازه درخت تلخ هستند، بنابراین برای خوش طعم شدن باید تحت یک فرآیند پخت قرار گیرند. برای پخت از محلول آب و نمک استفاده می‌شود. بنابراین، اگر فشار خون بالا دارید، باید یک زیتون کم سدیم را انتخاب کنید. اگر می‌خواهید سدیم زیتون‌ها را کاهش دهید، قبل از مصرف، آن‌ها را حتما با آب بشویید تا از فواید زیتون همراه غذا بهره‌مند شوید.

نکته مهم آنکه اگر زیتون فله‌ای استفاده نمی‌کنید از زیتون‌های کارخانه‌ای و با بسته‌بندی اصولی و بهداشتی خرید کنید تا از فواید این ماده غذایی ارزشمند به خوبی بهره‌مند شوید. فروشگاه محصولات غذایی جواب استور،بهترین مرکز خرید زیتون، منوی متنوعی از بهترین محصولات برندهای غذایی مطرح مانند دلفین، اسپینو و…را دارد و شما می‌توانید بهترین زیتون، زیتون پرورده و روغن زیتون اصل و باکیفیت را از سایت این فروشگاه، به صورت عمده و تک و با مناسب‌ترین قیمت خریداری نمایید.

روزی چند زیتون بخوریم؟

برای بهره‌مندی از خواص زیتون برای معده و دستگاه گوارش و… به خوردن یک مشت زیتون در روز پایبند باشید  که این مقدار حدود یک چهارم فنجان است. اگر بیشتر از این مقدار مصرف کنید، کالری و همچنین نمک را در برنامه غذایی‌تان افزایش داده‌اید.

نکته دیگر آنکه در هر زمانی از روز می‌توانید زیتون بخورید. با این حال، خوردن زیتون در شب نیز توصیه می‌شود زیرا سرشار از چربی‌های سالم است، زیتون قند خون را متعادل می‌کند، به شما احساس سیری می‌دهد و در نهایت به خواب راحت شبانه کمک می‌کند.

کلام آخر درباره خواص زیتون از نظر متخصصان طب سنتی و علم پزشکی

در این مقاله به طور کوتاه و مختصر درباره خواص زیتون از نظر متخصصان طب سنتی و علم پزشکی خواندیم. زیتون یکی از نمونه‌های برجسته‌ ترکیب تغذیه و درمان در طبیعت است. آنچه در طب سنتی ثبت شده، اکنون توسط علم نوین تأیید شده و ارزش درمانی زیتون و روغن آن مورد پذیرش گسترده قرار گرفته است. البته نکته مهم آن است که زیتون خوبی تهیه نمایید که بدون مواد افزودنی مضر باشد؛ به همین دلیل برای خرید عمده زیتون و همچنین استفاده شخصی، حتما از یک فروشگاه معتبر خرید نمایید.

منابع:

https://www.healthline.com/nutrition/11-proven-benefits-of-olive-oil#healthy-fats

https://www.webmd.com/diet/health-benefits-olives

https://health.clevelandclinic.org/are-olives-good-for-you

https://www.bbcgoodfood.com/health/nutrition/are-olives-good-you

https://www.healthifyme.com/blog/olives/

مرور سایتهای ایرانی طب سنتی